Bệnh tiêu chảy do nhiều nguyên nhân và thường xảy ra trong mùa hè. Bài thuốc ‘Bạch đầu ông thang’ với các vị thuốc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chữa tiêu chảy do lỵ.
1. Các thành phần trong bài thuốc Bạch đầu ông thang
- Bạch đầu ông 16-20g
- Hoàng bá 12g
- Hoàng liên 8g
- Tần bì 8g
Cách dùng: Sắc nước uống trong ngày, chia 2 lần sáng- chiều.
Tác dụng của bài thuốc: Thanh nhiệt, giải độc, lương huyết chỉ lỵ.
Chủ trị: Trị lỵ mót rặn, đau bụng, đại tiện ra máu, khát nước, nóng hậu môn, kèm lưỡi đỏ rêu vàng.
2. Tác dụng của các thành phần trong bài thuốc Bạch đầu ông thang
– Bạch đầu ông: Thanh nhiệt, giải độc, lương huyết chỉ lượng là chủ dược, thành phần chính. Hoàng liên, hoàng bá, tần bì thêm tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ thấp. Bạch đầu ông là quân dược tính hàn, cay đắng.
– Hoàng bá: Làm sứ sơ thanh nhiệt hạ tiêu.
– Hoàng liên: Làm tá thanh nhiệt thượng tiêu.
– Tần bì: Làm thần dược tính hàn, đắng chát, hàn để tả nhiệt, đắng táo thấp, chát thu liễm đại tiện lỏng mót rặn.
Bạch đầu ông, vị thuốc chính trong Bạch đầu ông thang trị tiêu chảy
3. Cách gia giảm các vị thuốc với từng tình trạng bệnh
– Người đau bụng, mót rặn nhiều: Gia mộc hương, linh lang, bạch thược để hành khí chỉ thống. Hành khí làm khí huyết lưu thông, tránh thấp nhiệt kết sinh ra lỵ, chỉ thống là giảm đau bụng.
Cây và vị thuốc mộc hương được gia giảm theo tình trạng tiêu chảy của người bệnh.
– Nếu có thêm biến chứng sợ lạnh, phát sốt: Gia cát căn, kinh giới, liên kiều, giải biểu, khi hàn thấp xâm nhập da, lông mao gây ra sợ lạnh, sợ gió, các vị thuốc trên đẩy hàn thấp ra bên ngoài cơ thể có tác dụng giải biểu.
– Nếu lỵ trực khuẩn: Thêm xích thược, đan bì lương huyết chỉ huyết, lương huyết là làm tiêu thấp nhiệt ở huyết phận, chỉ huyết là tránh đại tiện ra máu, làm cho khí huyết đi đúng đường kinh mạch.
– Phụ nữ sau đẻ huyết hư nếu nhiệt lỵ: Thêm a giao, cam thảo để bổ khí huyết, tiêu nhiệt.
Cam thảo bổ khí huyết, gia giảm cho phụ nữ sau sinh.
– Những người bị bệnh lâu ngày âm hư tổn: Biểu hiện hâm hấp sốt, nóng trong, mụn nhọt, khát nước… thêm a giao, đại táo, ngọc trúc để bổ âm.
Nhiệt lỵ đã hết, lưỡi đỏ thẫm, khô, không thích ăn uống, ăn khó nuốt gọi là cấm khẩu lỵ, có thể bỏ hoàng bá, thêm hài nhi sâm, mạch môn, thạch hộc, cam thảo, hạt sen bổ âm, thanh xương bồ hóa trọc (trọc là do thấp nhiệt lâu ngày sinh ra trọc gây ra đại tiện máu mủ).
Bài thuốc có thể điều trị lỵ trực tràng, lỵ amip.
4. Lưu ý khi sử dụng Bạch đầu ông thang
- Khi dùng phải lựa các thành phần là loại thuốc tốt thì bài thuốc mới có hiệu quả.
- Bạch thược, xích thược phản với vị lê lô. Nếu dùng chung sinh ra chất độc nguy hiểm nên cần chú ý không dùng chung.
- Vị thuốc đơn bì kỵ thai nên khi dùng cần chú ý.
- Hoàng liên kỵ thịt heo. Do đó, khi dùng bài thuốc trị bệnh cần uống cách xa trên 1 giờ trước khi ăn thịt heo.
Hoàng liên kỵ thịt heo nên khi dùng Bạch đầu ông thang trị tiêu chảy cần lưu ý.
Tác giả bài viết: Vũ Duy Thành
Nguồn tin: Báo sức khỏe và Đời sống
