Cây thiên lý không chỉ cho rau ăn mà còn làm thuốc chữa bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh từ thiên lý.
1. Đặc điểm và công dụng của cây thiên lý
Cây thiên lý có tên khoa học là Telosma cordata (Burm.f.) Merr., thuộc họ Thiên lý; thường được dùng chế biến cho các món ăn bổ mát trong mùa hè.
Thiên Lý là một loại cây nhỏ, mọc leo, thân hơi có lông, nhiều nhất ở những bộ phận còn non. Lá mọc đối, hình tim, khía mép ở khoảng 5-8mm về phía cuống, đầu lá nhọn, có lông trên các gân lá; phiến lá dài 6-11cm, rộng 4-7,5cm; cuống cũng có lông, dài 12-20 mm.
Hoa nhiều, màu vàng xanh lục nhạt, thành xim tán, có cuống to, hơi có lông, dài 10-22mm, mang nhiều tán mọc mau, liền với nhau. Hương hoa thơm ngát, nhất là về đêm, nên có tên là “dạ lai hương” (“dạ” = đêm, “lai” = đến, “hương” = mùi thơm).
Cây hoa thiên lý thanh tâm, an thần
Theo Đông y: Hoa thiên lý có vị ngọt, tính bình; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, bình can, minh mục (sáng mắt), tiêu viêm, tan màng mộng, làm lành vết thương (kích thích vết thương lên da non), an thần, giúp ngủ ngon và chữa giun kim.
Ngoài ra, thiên lý còn có tác dụng giảm đau lưng, giảm mệt mỏi sau một ngày làm việc nặng nhọc hoặc căng thẳng. Lá thiên lý có tác dụng sát trùng, diệt khuẩn, dùng chữa mụn nhọt, vết thương ngoài da lở loét, chữa bệnh trĩ ngoại và phụ nữ bị sa dạ con (tử cung). Rễ có thể sử dụng hỗ trợ điều trị chữa tiểu buốt, tiểu ra máu…
2. Những bài thuốc thường dùng từ cây thiên lý
– Trị tiểu buốt, tiểu ra máu, tiểu rắt, tiểu ra dưỡng trấp (albumin): Rễ cây thiên lý 30g, sắc lấy nước uống thay trà.
– Cải thiện giấc ngủ: khó ngủ, ngủ không yên giấc, ngủ hay mơ: Hoa thiên lý 30g, hoa nhài 10g, tâm sen 15g. Sắc lấy nước uống trong ngày, cần uống liền 5-7 ngày. Hoặc dùng hoa thiên lý nấu canh với thịt heo nạc hoặc với cá diếc, ăn ngày một lần trong nhiều ngày.
Cũng có thể dùng hoa thiên lý nấu canh cùng lá vông nem, mỗi vị chừng 60g, rửa sạch thái nhỏ nấu chung thành canh, ăn liên tục 7 ngày là 1 liệu trình, nghỉ 2 ngày lại tiếp tục 1 liệu trình mới.
– Hỗ trợ điều trị chóng mặt, hoa mắt: Hoa thiên lý, hoa cúc, mỗi vị 12g, lá đinh lăng, rau má mỗi vị 8g, ngải cứu 12g rửa sạch, sắc uống ngày một thang, chia làm 3 lần trong ngày. Dùng liền 5-7 ngày.
Lá vông nem kết hợp với hoa thiên lý nấu canh ăn giúp ngủ ngon
– Phòng rôm sảy ngày hè, đau nhức xương cốt: Nấu canh hoa thiên lý hoặc xào ăn.
– Chữa bệnh trĩ do nội nhiệt, đại tiện ra máu, rát hậu môn: Lá thiên lý 150g, muối ăn 5g; hái lá thiên lý non và lá bánh tẻ, rửa sạch, giã nhỏ với muối, thêm chừng 30ml nước cất, lọc qua vải gạc; dùng nước này tẩm vào bông đắp lên chỗ dom đã rửa sạch bằng thuốc tím hoặc nước phèn chua, băng lại ; ngày làm 1-2 lần.
– Chữa viêm kết mạc cấp và mạn tính, viêm giác mạc và viêm kết mạc do sởi: Hoa thiên lý tươi 60-100g, sắc với 250ml nước, chia uống trong ngày.
– Thanh tâm trừ phiền, hỗ trợ hạ mỡ máu: Thành phần: Hoa thiên lý 25g khô (50g tươi), gạo tẻ 80g, sinh thạch cao 50g;
+ Cách làm: Sắc thạch cao với 1200ml nước, đun cạn còn 800ml, bỏ bã, chắt lấy nước thuốc,; cho gạo vào nấu cháo, khi cháo chín thì cho hoa thiên lý vào, đun sôi lại là được.
+ Công dụng: Thanh nhiệt giải độc, đặc biệt thích hợp với những người bị bệnh động mạch vành tim, viêm khớp do phong thấp, mỡ máu cao và hội chứng mãn kinh ở người cao tuổi…
Tác giả bài viết: BS Vũ Quốc Trung
Nguồn tin: Báo sức khỏe và Đời sống
